Als men de oude kaarten met elkaar vergelijkt, dan blijkt dat er in de indeling van de percelen maar heel weinig verandert. De kaart uit 1809 verschilt slechts op hele kleine onderdelen met de kaart uit 1952. Het stratenpatroon op de kaart van Van Deventer uit ca. 1550 en een kadastrale kaart uit 1820 komen eveneens sterk overeen.
Het blijkt dat het wegenplan van ons dorp al zeer oud is en gedeeltelijk zelfs rechtstreeks teruggaat tot de ontstaansperiode. Op deze kaart is ook heel mooi te zien dat de dijk onder Wamel vóór de doorbraken in 1726 en 1781 vrijwel kaarsrecht was. Feitelijk is het straatje tegenover de afslag naar De Hul -de oude steenfabriek- een deel van de oude dijk. De dijk liep dus dwars door de huidige wielen.
De Dorpsstraat was vroeger de dijk. In de loop der eeuwen is zij steeds verhoogd en de oude bewoningslagen zijn daaronder verdwenen. Vroeger lag deze straat dus veel lager. Op een tekening uit 1745 ligt de Dorpsstraat op gelijke hoogte met het huidige kerkhof en de kerk zelf.
De oudst bekende kaart van Wamel, duidelijk zijn de wegen te herkennen die er toen reeds waren en die we nog steeds op dezelfde plaats terugvinden.
Aan een aantal panden in de huidige Dorpsstraat kunnen we ook nog zien dat er steeds verhoogd werd, want die liggen lager dan de Dorpsstraat. Aan de noordkant is dat veel minder het geval. Deze huizen zijn van oorsprong gemiddeld wat hoger gebouwd omdat ze aan de rivierkant stonden. De groendijk was er destijds nog niet, zodat deze huizen in dezelfde positie verkeerden als de huizen die nu nog hier en daar aan de buitenkant van de dijk staan. En aangezien het overwegend boeren waren die in de Dorpsstraat woonden, wilden ze ’s winters bij hoog water natuurlijk wel graag het vee droog hebben staan en moest er aan de noordzijde hoog gebouwd worden. De dijkhuizen die nu nog hier en daar aan de buitenkant van de dijk staan lijken erg laag te staan, veel lager dan in de Dorpsstraat, maar dat is slechts schijn. Ze staan even hoog of zelfs veel hoger, maar omdat de dijk nu veel hoger ligt dan de huidige Dorpsstraat, lijken deze huizen zo laag te staan. In de loop der jaren is de Waaldijk echter sterk opgehoogd, zodat deze huizen in verhouding lager kwamen te staan.
Op deze ets is goed te zien dat de Dorpsstraat steeds opnieuw verhoogd werd. De Dorpsstraat ligt hier namelijk nog op gelijke hoogte met het huidige kerkhof bij de Christelijke kerk.
Zoals vroeger zo vaak gebeurde, werden nieuwe huizen die op de plaats van een ouder huis werden gebouwd, op de fundamenten van dat oude huis gebouwd. Nu we modern machines hebben wordt er een kraan gehuurd die een huis in een dag volledig opruimt, destijds was dat allemaal handwerk en liet men in de grond zitten wat er niet strikt uit hoefde. Indien nodig breidde men de fundering gewoon uit. Het gevolg was dat op de plaatsen waar huizen stonden de bewoning ook vele generaties teruggaat en bij onderzoek juist aan die fundamenten te zien is wanner de eerste bewoning ontstaan is. Vergelijken we de kaarten van ca. 1500 en 1821 met de huidige bebouwing, dan zien we dat op de meeste plaatsen die toen bebouwd waren in de Dorpsstraat, ook nu huizen terug te vinden zijn. Dat wil dus niet zeggen dat de huidige huizen zo oud zijn, we vertelden al dat er vaak op de oude fundamenten nieuw gebouwd werd.
Zo zag Den Ooievaar er uit rond 1956. Het moet een zeer oud pand geweest zijn. Wat de oorspronkelijke functie geweest is kon niet achterhaald worden.
Toch zijn de contouren van verschillende huizen met name op de kadastrale minuutkaart van 1821 al precies terug te vinden. Bijvoorbeeld het huis recht tegenover café de Gouden Leeuw in de Dorpsstraat had aan de westzijde een houten serre. Bij een verbouwing is die vervangen door de huidige stenen uitbouw. Op deze kaart is die serre echter al heel goed te zien.
Bekijken we de kaart van Van Deventer uit ca. 1500, dan zien we in de Dorpsstraat ook een gebouw met het torentje midden in de Dorpsstraat. Het is vermoedelijk de Ooievaar die niet zo lang geleden is afgebroken.
Er wordt wel verondersteld dat dit gebouw in de tijd dat Van Deventer de kaart tekende, een hospitaal was. Met het verdwijnen van dit pand is wederom een minstens vijfhonderdjarig stuk geschiedenis uit het straatbeeld verdwenen.
We doelden er al meermalen op in dit boek: het is niet zozeer de huidige eigenaren te verwijten; in stand houden van dit soort panden kost te veel voor een particulier. Het ontbreekt in onze regio volstrekt aan overheidsgelden. Bovendien wordt het in dit opzicht steeds moeilijker, want ook de Rijksoverheid draait de kraan steeds verder dicht. We hopen echter dat dit boek er aan bijdraagt, dat ‘een goed milieu’ niet alleen wil zeggen schoon water en geen gif in de grond, maar dat het ook betekent dat er aandacht is voor een stuk cultuurgeschiedenis.