Perceelsnamen

Inleiding

Het onderzoek naar perceelsnamen is belangrijk, omdat daar vaak gegevens uit te halen zijn omtrent het gebruik van de gronden en de ontginning. In de namen kan ook vaak de welvaart of armoede van een streek of dorp worden teruggevonden. Het geeft tevens aan wie door hun bezit invloed hadden in de gemeenschap. Soms is er zelfs heel duidelijk de ouderdom van het dorp uit af te leiden. Gaan deze oude namen verloren, dan verdwijnen er ook veel gegevens die via archieven niet beschikbaar zijn. Het betreft namelijk een stuk mondeling doorgegeven geschiedenis die over het algemeen verbluffend nauwkeurig is.

Op deze luchtfoto uit 1954 is de Van Heemstraweg te zien toen deze werd aangelegd. Rechts van de (v.a. de Waalbandijk) eveneens nieuw aangelegde Veerweg is een "wit" terrein te zien. Hier stond de tijdelijke betonfabriek waar men de specie voor het wegdek maakte. Wat meer naar links is goed te zien dat de Van Heemstraweg daar het tracé van de Lage Weg volgt. Men kan aan de versmalling iets verder op precies zien hoe ver men op dat moment gevorderd is met de aanleg.

Op deze luchtfoto uit 1954 is de Van Heemstraweg te zien toen deze werd aangelegd. Rechts van de (v.a. de Waalbandijk) eveneens nieuw aangelegde Veerweg is een “wit” terrein te zien. Hier stond de tijdelijke betonfabriek waar men de specie voor het wegdek maakte. Wat meer naar links is goed te zien dat de Van Heemstraweg daar het tracé van de Lage Weg volgt. Men kan aan de versmalling iets verder op precies zien hoe ver men op dat moment gevorderd is met de aanleg.

Bij dit hoofdstuk hoort ook de grote kaart achter in het boek. Na wat zoekwerk zult U de vele namen terug kunnen vinden die in sommige gevallen al eeuwen geleden in gebruik waren. De kaart stamt uit de vorige eeuw (een digitale versie van deze kaart wordt in een later stadium nog toegevoegd. red. van dit digitale boek).

Deze foto werd genomen in de Kwadenaar(d)straat. Langs deze wetering liep vroeger de "Blinde Steeg".

Deze foto werd genomen in de Kwadenaar(d)straat. Langs deze wetering liep vroeger de “Blinde Steeg”.

In sommige gevallen liep het tracé van een bepaalde straat vroeger anders dan nu. Een voorbeeld daarvan is de Kwadenaarstraat. Het naambordje dat nu bij deze straat staat is overigens fout. Het is niet Kwadenaardstraat maar Kwadenaarstraat. De klemtoon moet ook niet op `aard’ liggen maar op `Kwa’.
Andere wegen zijn volledig verdwenen, zoals de Bonderweg. Er ligt nog een klein stukje vanaf het Zijveld in Beneden Leeuwen in de richting van Wamel, min of meer parallel aan de Van Heemstraweg. Vanaf daar tot de Hollenhof ligt de Van Heemstraweg over het oude tracé van de Bonderweg.

Er zijn ook wegen die een heel andere naam gekregen hebben. De huidige Nieuwe Weg is in de dorpsmond ook wel bekend als de Zandweg. In het gemeentearchief worden in een bepaald raadsverslag beide namen gebruikt. Maar dat betrof eigenlijk alleen het stuk van de Hogeweg tot de Bonderweg (nu Van Heemstraweg) en verder tot de Liestersteeg (Liesterstraat). Dat deel werd rond het midden van de vorige eeuw namelijk nieuw aangelegd (zie ook het hoofdstuk over de Stoomtram). Vanaf de Liestersteeg heette hij gedeeltelijk Broeksteeg, Langhartige Steeg en Korthartige Steeg, zo staat hij bijvoorbeeld nog op diverse kaarten aangegeven, waarvan de laatste nog uit de jaren vijftig stamt. Het `Hartige’ in deze naamgeving is een verbastering van Hertogen Steeg. De Hertog van Gelre had daar namelijk oorspronkelijk grond liggen. Ook de Pèrelaan is in dezelfde tijd aangelegd als de `Zandweg’. Het is overigens niet duidelijk geworden of het nu Pèrelaan’ of `Pèèrdelaan’ moet zijn. Er zijn ook ouderen die menen dat de naam verband houdt met ‘peren’ in plaats van `paarden’… Helaas kwamen wij de naam nergens op kaarten tegen, we gaan maar uit van `Pèrelaan’ en laten in het midden wat de oorsprong van de naam is. Deze schrijfwijze benadert namelijk het dichtst de wijze waarop het meestal wordt uitgesproken in ons dorp.
Een heel ander voorbeeld van naamsverandering zijn de `Steeg’-namen. Zo werd Liestersteeg, Liesterstraat. Waarom ? Waarschijnlijk omdat men de benaming `steeg’ niet netjes genoeg vond, het paste niet meer in deze tijd. Het woord `steeg’ wordt tegenwoordig verbonden met achterbuurt, achteraf. Een steeg is donker, onveilig. Misschien moeten de naamgevers in dit opzicht soms wat minder `ijdel’ zijn en niet denken dat ze het beter kunnen dan onze voorouders als ze dit soort ‘verbeteringen’ aanbrengen ! Laten we er trots op zijn als de naam van een straat al eeuwenlang voorkomt en getuigt van honderden jaren gebruik als weg, ook al is het dan een steeg in plaats van een straat. Het is bovendien zo jammer, omdat vrijwel alle oude polder- en buitenwegen eindigden op ‘Steeg’. Dat moet een eeuwen oud gebruik geweest zijn dat in de jaren vijftig door één pennestreek achter een of ander bureau verdwenen is.